Historia
H istoria D awna
Pierwsze wzmianki o wsi Zdunowo sięgają 1398 roku. Pierwotnie nazwę miejscowości pisano inaczej. W „Kodeksie Dyplomatycznym Księstwa Mazowieckiego" Zdunowo figuruje jako Sdunowo, w innych dokumentach odnajdujemy Zdvnowa lub Zdunów. W połowie XV wieku Zdunowo było wsią szlachecką należącą do rodziny Zdunowskich herbu „Junosza", którzy nazwisko przyjęli od rodowej posiadłości. W 1584 roku dokonali podziału dóbr między braci Jakuba i Piotra, jednak Jakub odstąpił część z trzech pól młodszemu bratu Piotrowi.
W 1782 roku majątek kupił Tadeusz Czerski, pułkownik kawalerii wojsk koronnych. Kolejnym nabywcą Zdunowa był Feliks Golański herbu „Jastrzębiec", podkomorzy króla Stanisława Augusta, który jeszcze w 1797 był jego dziedzicem. Nie wiemy nic o właścicielach w XIX wieku, z tego okresu zachowały się jedynie dwie mapy folwarku Zdunowo i Załuski sporządzone w 1843 i 1873 roku.
B udowa Pałacu
Na początku XX wieku rozległe dobra zdunowskie stały się własnością Cecylii i Stanisława Jaworowskich herbu „Lubicz". To właśnie oni byli fundatorami pałacu. Świadczy o tym herb rodowy znajdujący się na frontowej elewacji budynku i inicjały „SC” oraz „J” umieszczone na drzwiach wejściowych.
Pałac posadowiono w miejscu murowanego dworu będącego dawniej siedzibą miejscowej szlachty. Skomponowany w stylu zmodernizowanego późnego baroku imponuje wyszukaną architekturą. Autor projektu prawdopodobnie należał do kręgu wiedeńskiego atelier architektonicznego Fellner & Helmer. Prace budowlane wykonał w latach 1905-1910 zespół murarski pod kierunkiem majstra Kwiatkowskiego ze Strużewa, wsi należącej do majątku Jaworowskich. Opracowanie projektu założenia parkowego do swej rezydencji Jaworowscy zlecili wybitnemu warszawskiemu planiście ogrodów Walerianowi Kronenbergowi.
Córka Jaworowskich wniosła pałac w posagu i tak właścicielem Zdunowa stał się Piotr Domański, który niestety zginął w kampanii wrześniowej.
H istoria Powojenna
W czasie kampanii wrześniowej w Zdunowie zorganizowano lotnisko polowe dla 9 samolotów rozpoznawczych typu Karaś. Później Niemcy urządzili tu szpital polowy. W 1946 roku na mocy dekretu o reformie rolnej majątek został przejęty przez Skarb Państwa. Początkowo stacjonowały w nim wojska radzieckie, potem Wojsko Polskie, a następnie mieścił się tu Państwowy Dom Dziecka. W latach 1957-58 usunięto dzikich lokatorów, a pałac został wyremontowany na potrzeby Zasadniczej Szkoły Rolniczej, którą umieszczono tutaj wraz z internatem. Wtedy wymieniono dachówkę na blachę ocynkowaną. Dyrektorem szkoły został inż. Ryszard Pawłowski, a jego syn Michał przekazał nam cenne informacje dotyczące tamtego okresu. Wspominał między innymi o wannie na dachu, w której przed wojną kąpał się właściciel pałacu. Nasadzenia drzew z tamtego okresu spowodowały zatracenie pierwotnego założenia parkowego. W roku 1979 zamknięto Szkołę Ogrodniczą, a pałac przejął Kombinat Rolny w Nacpolsku. 1 czerwca 1980 roku Zespół Pałacowo Parkowy w Zdunowie wpisano do rejestru zabytków. Mimo to pałac i park pozostawiono bez jakiejkolwiek opieki i pielęgnacji. Nieogrzewany i nieużytkowany budynek uległ kompletnej dewastacji.
W stanie ruiny w czerwcu 1989 kupili go małżeństwo Julitta Tarnowska i architekt Włodzimierz Mucha. Trzy lata później zlikwidowano PGR Zdunowo. W 2001 roku nowymi właścicielami zostali wspólnicy Ireneusz Kostrzewa i Robert Procyszyn, którzy rozpoczęli gruntowny remont. Budynek odkopano, fundamenty wzmocniono, wykonano izolację i drenaż opaskowy. W październiku 2002 roku pożar całkowicie strawił dach, strop nad parterem, drewniane klatki schodowe, stolarkę drzwiową i okienną. Dzięki pasji pana Kostrzewy nie zaprzestano remontu, ponownie wymienił on dach, pieczołowicie odtworzył elewację i stolarkę okienną, wymienił stropy nad parterem ratując pałac od ruiny.
